Ορχιδέες της Κέας

  Κέα 28/04/2009 Kea

photo (c) Rena Karakatsani Ρένα Καρακατσάνη

 Anacamptιs

1. collina (Karakatsani 2009)
2. fragrans
3. papillionacea var. heroica
4. papilionacea subsp. messenica (Karakatsani 2011)
5. pyramidalis (Kocyan 1992)

Dactylorhiza

1. romana (Karakatsani 2008)
 

Limodorum

1. abortivum (Karakatsani 2009)

Neotinea

1. lactea
2. maculata (Kalopissis 1988)
3. tridentata (Karakatsani 2009)

Ophrys

1. attica
2. bombyliflora (Kalopissis 1988)
3. creticola ?? (Karakatsani 2006)
4. ferrum-equinum
5. icariensis ??
6. iricolor
7. leucadica
8. omegaifera
9. parosica (Delforge 2011)
10. pelinaea (Delforge 2011)
11. phryganae 
12. sicula
13. speculum (Delforge 2011)
14. tenthredinifera subsp. leochroma
15. tenthredinifera subsp. villosa (Karakatsani 2010)

Orchis

1. boryi
2. italica (Karakatsani 2010)
3. provincialis
4. quadripunctata (Karakatsani 2009)

Serapias

1. bergonii 
2. lingua
3. orientalis (Delforge 2011)
4. parviflora (Delforge 2011)
5. vomeracea

Ενημέρωση: 27/11/2011

 Κέα 28/04/2009 Kea

photo (c) Rena Karakatsani Ρένα Καρακατσάνη

 

Ophrys ferrum-equinum με μαστούς

Πεντέλη 02/04/2009 Αττική
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys ferrum-equinum είναι μια κοινή ορχιδέα στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα και στα νησιά. Παράγει υβρίδια με πολλές άλλες οφρύες. Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία, με αποτέλεσμα να έχουν περιγραφεί πολλά άλλα είδη (O. labiosa - O. gottfriediana), υποείδη (anafiensis, minor, parnassica, subtrilova), ποικιλίες και μορφές. Σε αυτήν την ποικιλομορφία ίσως πρέπει να προστεθεί και η Ophrys ferrum-equinum με μαστούς.

Στην πρώτη φωτογραφία πάνω φαίνεται μια τυπική μορφή της Ophrys ferrum-equinum. Ακολουθούν φωτογραφίες με Ophrys ferrum-equinum με μαστούς, που καλύπτουν μεγάλη γεωγραφική περιοχή. Η πρώτη αναγνώριση των φυτών ήταν ότι αποτελούσαν υβρίδια Ophrys ferrum-equinum X Ophrys mammosa. Αλλά μήπως δεν είναι υβρίδια, όπως φαίνεται από την γενική εμφάνιση του άνθους, τα πέταλα και τα σέπαλα; Στα φυτά που έχω φωτογραφίσει εγώ δεν υπήρχαν στην περιοχή Ophrys mammosa. Οι κυνηγοί νέων ειδών μάλλον έχουν δουλειά...

Λευκάδα 09/04/2011 Lefkada

photo (c) Zissis Antonopoulos Ζήσης Αντωνόπουλος
Το φυτό αυτό θα μπορούσε να είναι υβρίδιο με O. mammosa με κοινό σημείο τον χρωματισμό των σεπάλων.

Αθήνα 05/04/2011 Τουρκοβούνια
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Γραμματικό 11/04/2009 Αττική
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Υμηττός 20/03/2009 Hymittos
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Λευκάδα 05/04/2009 Lefkada
photo (c) Sotiris Alexiou Σωτήρης Αλεξίου

Λαύριο 20/03/2008 Lavrion
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Orchis italica X Orchis anthropophora

Υμηττός 09_04_2008

Ophrys mesaritica

Φαιστός 15/01/2011 Festos
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Η Οφρύς της Μεσαράς (Ophrys mesaritica, H.F. Paulus, C. Alibertis & A. Alibertis 1990) με τους τρεις... νονούς, θεωρείται ελληνικό ενδημικό είδος, αν και ο Ντελφόρζ (Delforge 1993) έχει βρει ένα παρόμοιο είδος στην Μάλτα. Περιγράφτηκε το 1990 από την περιοχή της Μεσαράς του νομού Ηρακλείου και θεωρήθηκε για αρκετά χρόνια ενδημικό της Κρήτης. Αργότερα ο ένας εκ των... νονών Πάουλους (Paulus) ανακοίνωσε ότι ευδοκιμεί και σε Κύθηρα, Κεφαλονιά, Λευκάδα, Κέρκυρα. Επίσης, το βρήκαν και το φωτογράφισαν ο Σπύρος Τσιφτσής στους Παξούς και ο Ερωτόκριτος Καλογερόπουλος στην Μάνη. Συμπέρασμα; Πάλι έχουμε ένα βιαστικό όνομα, με συγκεκριμένο γεωγραφικό προσδιορισμό. Σύντομα όμως αποδείχτηκε ότι το είδος έχει ευρύτερη εξάπλωση.

Η Οφρύς της Μεσαράς είναι συγγενική της Ophrys iricolor και ξεχωρίζει από αυτήν από την κατά 2 περίπου μήνες πρωιμότερη άνθηση και από το γεγονός ότι η κάτω επιφάνεια του χείλους δεν έχει το κοκκινωπό χρώμα της Ο. iricolor. Φύεται συνήθως σε θέσεις με φρύγανα και θάμνους. Ανθίζει από τις αρχές Ιανουαρίου.

Οφρύς άτυπη ( Ophys unknown) 3

Πικέρμι 12/04/2008

Σε μια θέση στην πεδιάδα των Μεσογείων, κοντά στο Πικέρμι, με μικτή βλάστηση από αραιό υποβαθμισμένο πευκοδάσος και φρύγανα βρέθηκε η οφρύς της φωτογραφίας. Η μορφή της δείχνει να είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από O. ferrum-equinum και ο θυρεός της από O. mammosa. Το χείλος ήταν ελαφρά τρίλοβο και μεγάλων διαστάσεων, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες. Υπήρχε μια συστάδα 3-4 φυτών, που μάλλον ήταν προϊόν παραβλαστήματος.

Πικέρμι 12/04/2008

Πικέρμι 12/04/2008

Ophrys omegaifera

Νάξος 26/03/2010 Naxos
photo (c) Ferdinand Ellenbast

 Η Ophrys omegaifera, H. Fleischmann 1925, είναι φυτό του Νότιου και Ανατολικού Αιγαίου με εξάπλωση στην Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, την Σκύρο, την Σάμο, την Χίο και την παραλιακή Μικρά Ασία. Περιγράφτηκε το 1925 από το Λασίθι της Κρήτης. Τα χαρακηριστικά που την ξεχωρίζουν είναι δύο: [1[ η έλλειψη αύλακος στην βάση του χείλους και [2] η παχιά λευκωπή γραμμή σε σχήμα μικρού ωμέγα (ω) στον θυρεό της. Από αυτό το δεύτερο χαρακτηριστικό του θυρεού της ο Fleischmann της έδωσε την άκρως πετυχημένη ονομασία της.

Το φυτό ευδοκιμεί σε ποικιλία βιοτόπων, από φρύγανα και ελαιώνες μέχρι ανοιχτά πευκοδάση, σε ασβεστολιθικά εδάφη. Το χείλος της είναι μεγάλο και φθάνει τα 2 cm. Ανθίζει από τα μέσα Φεβρουαρίου.

Ophrys iricolor

Κως 27/02/2011 Kos
photo (c) Zissis Antonopoulos Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Οφρύς η ιριδόχρωμη (Ophrys iricolor, Desfontaines 1807) έχει ευρεία εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο, από την Λιβύη, την Ελλάδα και την Κύπρο μέχρι την Τουρκία, τον Λίβανο και το Ισραήλ. Στην Ελλάδα είναι κοινή στην νότια χώρα και τα νησιά. Περιγράφτηκε το 1807 από το νησί της Σάμου και την περιοχή της Σμύρνης. Η ονομασία της οφείλεται στον ιριδίζοντα θυρεό της. Πρόκειται για μια πολύ πετυχημένη ονομασία από τον  Desfontaines, αφού αντιστοιχει σε ένα βασικό χαρακτηριστικό του φυτού. Το φυτό είναι εύρωστο, με μεγάλα άνθη για οφρύ. Η κάτω επιφάνεια του χείλους έχει χρώμα πορφυρό. Φύεται σε τοποθεσίες με φρύγανα και θάμνους και σε αραιά πευκοδάση. Ανθίζει από τον Φερβουάριο.

Ophrys leucophthalma

Πάρνηθα 08/05/2011 Parnis
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Η Οφρύς η λευκόφθαλμη (Ophrys leucophthalma, J. Devillers-Terschuren & P. Devillers 1994) περιγράφτηκε το 1994 από την Πρέβεζα της Δυτικής Ελλάδας. Εκτός από την Δ. Ελλάδα εξαπλώνεται στην Πελοπόννησο (Αχαΐα, Αρκαδία) και, κάνοντας ένα άλμα, ευδοκιμεί και στην Μικρά Ασία. Το φυτό της φωτογραφίας προέρχεται από την Πάρνηθα, δείχνοντας την χλωριδική σημασία που έχει η Αττική ανάμεσα στην Δ. Ελλάδα και την Μικρά Ασία με τα νησιά του Αιγαίου. 

Η ονομασία της προέρχεται από το γεγονός ότι οι ψευδοοφθαλμοί της στιγματικής κοιλότητας σχηματίζουν μια λευκή γραμμή. Αν και η βελγική σχολή (και γενικότερα η γαλλόφωνη σχολή) συνηθίζει να αναγνωρίζει πολλά είδη που θεωρούνται αμφισβητούμενα, στην περίπτωση αυτή έδωσε μια πολύ πετυχημένη ονομασία που ανταποκρίνεται σε ένα βασικό αναγνωριστικό στοιχείο της μορφολογίας αυτής της οφρύος.

Η Οφρύς η λευκόφθαλμη προτιμά ξηρά εδάφη σε θαμνότοπους και ανοιχτά δάση. Στα δρυδάση της Δυτικής Μακεδονία υβριδίζεται συχνά με συγγενικά είδη της ομάδας mammosa. Ανθίζει από τον Μάιο.

 

Epipactis gracilis

Όλυμπος 10/07/2009 Olympos

photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

H Epipactis gracilis B. Baumann & H. Baumann, 1988 αποτελεί ένα καλό παράδειγμα ότι η ποικιλομορφία και το μπέρδεμα της αναγνώρισης ειδών και των ονομάτων τους δεν αφορά μόνο τις οφρύες αλλά και τις επιπακτίδες. Οι B. Baumann & H. Baumann την ονομάζουν "gracilis", ο Delforge την περιγράφει ως"exilis" και ο Kreutz την θέλει υποείδος της E. persica (subsp. exilis). Τέλος πάντων, το φυτό είναι ευρωπαϊκό είδος που στην Ελλάδα φύεται στην Πίνδο και τα βουνά της Ανατολικής Μακεδονίας. Ανθίζει από Ιούνιο έως Αύγουστο σε δάση φυλλοβόλων και συνήθως οξυάς, σε υψόμετρα 700-1700 m.

Ophrys blitopertha

Ηρακλειά 29/03/2011 Iraklia

photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Η  Ophrys blitopertha, H. F. Paulus 1998 είναι μια ορχιδέα του Αιγαίου. Φύεται σε νησιά των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου, του Ανατολικού Αιγαίου και στην παραλιακή Μικρά Ασία. Περιγράφτηκε το 1998  από τον Αυστριακό καθηγητή Εντομολογίας H. F. Paulus από την Νάξο των Κυκλάδων. Η ονομασία της οφείλεται στον επικονιαστή της, το κολεόπτερο Blitopertha lineolata (Scarabaeidae). Πρόκειται για μία πολύ πετυχημένη ονομασία, διότι ανταποκρίνεται σε ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του φυτού.

Η  Ophrys blitopertha είναι σχετικά κοντό φυτό, με ύψος 10-25 cm. Το χείλος του άνθους έχει αρκετά ευρεία κίτρινη περιφέρεια. Φύεται σε βιότοπους με φρύγανα. Ανθίζει από τις αρχές Μαρτίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου.

Ηρακλειά 04/03/2010 Iraklia
photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Ophrys attica

Αθήνα 31/03/2008 Τουρκοβούνια

Η Οφρύς της Αττικής [Ophrys attica (Boissier & Orphanides 1859) F.D. Jackson, 1894] περιγράφτηκε αρχικά το 1859 από τους Μπουασιέ και Ορφανίδη και η οριστική της περιγραφή δημοσιεύθηκε το 1894 από τον Τζάκσον. Τόπος περιγραφής (locus typicus) είναι η Αττική, από την οποία κα ονομάστηκε. 

Στην Αττική ανθίζει και μέσα στο πολεδομικό συγκρότημα Αθηνών (Φιλοπάππου, Τουρκοβούνια, Βέικος), όπως αποδεικνύουν και οι φωτογραφίες. Στην Λαυρεωτική σχηματίζει μεγάλες αποικίες. Γενικά έχει ευρεία κατανομή στην Δυτική και Κεντρική Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Φαίνεται ότι απουσιάζει από τις Κυκλάδες, αν και την έχει βρει η Ρένα Καρακατσάνη στην Κέα. Το βορειότερο σημείο εξάπλωσής της είναι ο Όλυμπος, όπου και την φωτογράφισε το 2009 ο Ζήσης Αντωνόπουλος. Στα νησιά και ανατολικότερα εμφανίζει μικρές παραλλαγές. Γι αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε η ομάδα umbillcata (ομφαλόσχημη), η οποία συμπεριέλαβε και τις νησιώτικες O. umbillcata,, O. bucephala, κλπ.

Η Ο. attica αγαπάει τον ήλιο και φυτρώνει ανάμεσα σε φρύγανα, θάμνους και αραιά πευκοδάση. Πολύ συχνά συμμετέχει σε ενδιαφέροντα υβρίδια. Ανθίζει από τα μέσα Μαρτίου.

Αθήνα (Γαλάτσι) 17/03/2008 Athens (Galatsi)
photo (c) Nikos Nikitidis