Anacamptis pyramidalis var. brachystachys

Πάρνηθα (400 μ.) 25/04/2008 

Ποικιλία της Anacamptis pyramidalis. Η ταξιανθία της δεν είναι πυραμιδοειδής αλλά σφαιρική με χαλαρή διάταξη των ανθέων, με χρώμα ανοιχτό ροζ έως ανοιχτό λιλά.

Orchis intacta

Πάρνηθα 25/04/2008 Parnis (1.020 m.)
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Ophrys icariensis

Ηρακλειά 15/03/2008 Iraklia
photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Ενδημική της Ικαρίας, της Νάξου και της Ηρακλειάς, όπου την εντόπισε ο Γιάννης Γαβαλάς. Περιγράφτηκε το 1990 από την Ικαρία (HIRTH & SPAETH)

Epipactis helleborine

Οίτη 13/07/2008 mount Oiti
photo (c) Sotiris Alexiou Σωτήρης Αλεξίου

Ophrys bicornis

Όλυμπος 17/05/2009 Olympos
photo (c) Zissis Antonopoulos Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Οφρύς η δικέρατη (Ophrys oestrifera subsp.bicornis, KREUTZ 2004) ανήκει στην ομάδα Oestrifera (οιστροφόρος). Διακρίνεται για το μεγάλο μέγεθος του άνθους και τους μακρείς κερατόμορφους πλαϊνούς λοβούς. Θεωρείται βαλκανική ποικλία (κατ' άλλους συνιστά είδος) με εξάπλωση βασικά στην Βόρεια Ελλάδα: Μακεδονία, Θράκη, νησιά Βόρειου Αιγαίου. Παρόμοια φυτά όμως φαίνεται πως υπάρχουν και νοτιότερα. Αρχίζει να ανθίζει από τα τέλη Απριλίου.

Πηγή: Ζήση Αντωνόπουλου «Ορχιδέες της Ελλάδας - Το γένος Οφρύς», εκδόσεις Mediterraneo, Ρέθυμνο 2009.

Ophrys helenae

Ήπειρος 04/05/2009 Epirus
photo (c) Spuros Tsiftsis Σπύρος Τσιφτσής

Ενδημική Οφρύς. Είναι άφθονη στην Ήπειρο και το Ιόνιο. Ανατολικά φθάνει μέχρι τις βόρειες πλαγιές του Ολύμπου. Το χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν έχει θυρεό. Το χρώμα και οι αποχρώσεις όμως του άνθους, όπως και η όλη του μορφή δείχνουν ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστά όμορφο είδος. Περιγράφτηκε το 1928 (RENZ) από την Κέρκυρα.

Ophrys insectifera

Ιωάννινα 04/05/2009
photo Σπύρος Τσιφτσής

Η Οφρύς η εντομοφόρος (insectifera) έχει πλατιά εξάπλωση σε όλη την Ευρώπη, φτάνοντας βόρεια μέχρι την Νορβηγία. Γι' αυτό άλλωστε περιγράφτηκε πολύ νωρίς, από το 1753 στην Σουηδία από τον Λιναίο (Carl Linnaeus - Carl von Linné). Η Ελλάδα αποτελεί το νοτιοανατολικότερο σημείο εξάπλωσής της, οπωσδήποτε σε δύο θέσεις στην Ήπειρο και άλλη μία στην Ακαρνανία. Υπάρχουν παλαιές αναφορές για την ύπαρξή της στην Εύβοια, (Alkimos) και την Αμφίπολη (Zaganiaris 1940) της Μακεδονίας, οι οποίες δεν έχουν επιβεβαιωθεί.

Dactylorhiza romana

Σάμος 03/05/2009 Samos
photo (c) George Fakas Γιώργος Φάκας

Πολλές φορές οι Δακτυλόριζες της Ρώμης (Dactylorhiza romana) σχηματίζουν πολυάριθμες αποικίες, με φυτά διαφόρων αποχρώσεων, όπως φαίνεται στην φωτογραφία του Γ. Φάκα από την Σάμο. Περισσότερα για τις ορχιδέες αλλά και για την χλωρίδα της Σάμου στο μπλοκ του Γιώργου Nature of Samos

Ο Τουρνεφόρ περιγράφει την Ophrys episcopalis

photo (c) Zissis Antonopoulos

Το 1700 ο διάσημος Γάλλος βοτανικός Πιτόν ντε Τουρνεφόρ (Joseph Pitton de Tournefort) επισκέφτηκε το Αιγαίο για βοτανικές και άλλες έρευνες. Την άνοιξη του 1700 ταξίδεψε στην Κρήτη. Πήγε και στα Χανιά και, ανάμεσα στα άλλα, γράφει:

«Στις 12 Μαΐου διανυκτερεύσαμε στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας, που απέχει μισή μέρα από τα Χανιά, πολύ κοντά στο ακρωτήριο Μαλέκα... Παρατηρήσαμε γύρω από το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας πολλά σπάνια φυτά, μεταξύ των οποίων υπάρχει ένα είδος Όρχεως, του οποίου το άνθος έχει εκπληκτική ωραιότητα»...

Στη συνέχεια ο Τουρνεφόρ παραθέτει την πλήρη περιγραφή της Orchis cretica, maxime, flore palii episcopalis forma (Όρχις ο κρητικός, μείζων, με άνθος εν είδει επισκοπικού ιματίου), την οποία δεν παραθέτω γιατί χρησιμοποιεί ορολογία και μονάδες μέτρησης της εποχής του και θα μπλέξουμε. Δείτε όμως τα σχέδια για την επισκοπική ορχιδέα, που δημοσίευσε ο Τουρνεφόρ στο βιβλίο του, σε συνδυασμό με μια πρόσφατη φωτογραφία που πήρε ο Ζήσης Αντωνόπουλος.

Τελικά η ορχιδέα που περιέγραψε από τα Χανιά ο Τουρνεφόρ ανήκει στο γένος Οφρύς. Την αποδεκτή σήμερα επιστημονική περιγραφή της Ophrys episcopalis έκανε από την Ελλάδα το 1816 ο POIRET (Πουαρέ). Η επισκοπική ορχιδέα έχει ευρεία διασπορά στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην ίδια ομάδα ανήκουν και ορισμένες στενοενδημικές Οφρείς που έχουν βρεθεί σε νησιά των Κυκλάδων (Νάξος, Αμοργός, Άνδρος).

Ophrys ariadne X Ophrys ferrum-equinum

Ηρακλειά 22/03/2008 Iraklia
photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Μπορεί να είναι ένα μικρό νησί η Ηρακλειά στις Μικρές Κυκλάδες αλλά αποτελεί ένα παράδεισο για ορχιδέες. Σ' αυτόν τον παράδεισο έχουμε την τύχη να κατοικεί μόνιμα ένας φίλος, ο μαθηματικός Γιάννης Γαβαλάς, που έχει οργώσει το νησί του και έχει ανακαλύψει πολλά ενδιαφέροντα. Μία από τις ανακαλύψεις του είναι κι αυτό το υβρίδιο μεταξύ της Ophrys ariadne και της Ophrys ferrum-equinum.

Ophrys regis-ferdinandi

Ρόδος 31/03/2007 Rodos
photo (c) Zissis Antonopoulos Ζήσης Αντωνόπουλος

Ορχιδέα των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, κυρίως από την Χίο και νοτιότερα. Υπάρχει και στις απέναντι ακτές της Μικράς Ασίας. Περιγράφτηκε το 1943 από την Ρόδο. Ανθίζει από τον Μάρτιο σε ανοιχτό περιβάλλον και ξερότοπους.

Epipogium aphyllum

Όλυμπος 26/07/2008 Olympos
photo (c) Spyros Tsiftsis Σπύρος Τσιφτσής

Ορχιδέα με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη, αλλά δυσδιάκριτη γιατί προτιμά τα σκοτεινά μέρη των ορεινών δασών, πάνω από τα 1.400 μέτρα. Ονομάστηκε έτσι γιατί δεν έχει φύλλα (άφυλλος - aphyllum), αφού είναι σαπροφυτική. Περιγράφτηκε για πρώτη φορά στην Σιβηρία το 1753. Στην Ελλάδα φυτρώνει περίπου από το ύψος των Μετεώρων και βορειότερα. Ανθίζει το καλοκαίρι.

Orchis pauciflora

Λακωνία 25/04/2009 Laconia

photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Κοινή σε όλη την Ελλάδα η Όρχις η ολιγανθής (Orchis pauciflora), στα χαμηλά υψόμετρα. Φυτό της ανατολικής Μεσογείου, ανθίζει από τον Μάρτιο.